Глыбока ў нетрах Зямлі знайшлі дзіўныя «кроплі»
- 13.01.2025, 20:26
Іх там быць не павінна.
Навукоўцы са швэйцарскага ўніверсітэта ETH Zurich і Каліфарнійскага тэхналагічнага інстытута выкарыстоўвалі хвалі, якія зыходзяць з цэнтра Зямлі, і выявілі фрагменты плітаў у месцах, дзе іх быць не павінна, паведамляе Science Alert.
Даследнікі, якія вывучаюць Зямлю, ужо больш за 50 гадоў выкарыстоўваюць сейсмічныя хвалі для пабудовы падземнага ландшафту нашага свету. Гэтыя хвалі праходзяць праз матэрыялы хутчэй ці павольней, а могуць нават адбівацца ад іх. Таму тое, што навукоўцы «чуюць» на паверхні, можа шмат расказаць пра тое, што адбываецца ўнутры.
Разам з тым выявы, якія можна атрымаць такім чынам, абмежаваныя вылічальнай магутнасцю прыбораў, якія выкарыстоўваюць даследнікі. Таму звычайна яны спадзяюцца на некалькі лёгка ідэнтыфікоўных тыпаў хваляў.
Для гэтага новага даследавання каманда выкарыстала магутнасць суперкампутара Piz Daint для апрацоўкі звестак пра кожны тып сейсмічнай хвалі, якую выдае наша планета, што дазволіла ім скласці значна больш падрабязную мапу яе ніжняй мантыі.
У выніку навукоўцы выявілі нешта, што нагадвала рэшткі тэктанічных плітаў. Гэта велізарныя груды пароды, значна больш шчыльныя і халодныя, чым навакольная мантыя.
Такія фрагменты кары апускаюцца ў мантыю Зямлі, яны сутыкаюцца адзін з адным у працэсе, вядомым як субдукцыя. Але калі такое адбываецца, фрагменты плітаў, як правіла, апынаюцца побач з месцам апускання.
Але новая мадэль паказала вялізныя, падобныя на згусткі, фрагменты плітаў па ўсім свеце, удалечыні ад зонаў субдукцыі, вядомых у нядаўняй геалагічнай гісторыі. Напрыклад, такія згусткі знайшлі пад заходняй часткай Ціхага акіяна.
«Відаць, такія зоны ў мантыі Зямлі значна больш распаўсюджаныя, чым меркавалася раней», – заявіў геолаг Томас Схоўтэн з ETH Zurich.
Ён мяркуе, што такія згусткі могуць мець рознае паходжанне, не абавязкова тэктанічную субдукцыю. Схоўтэн дадаў, што ў мадэлі выкарыстоўвалася толькі адна ўласцівасць хваляў, а менавіта хуткасць, з якой яны рухаюцца скрозь зямлю. І гэта можа занадта спрасціць карціну.
«Мы павінны разлічыць розныя параметры матэрыялу, якія маглі б генераваць назіраныя хуткасці розных тыпаў хваляў. У сутнасці, мы павінны глыбей акунуцца ва ўласцівасці матэрыялу, якія ляжаць у аснове хуткасці хвалі. Гэта можа быць або старажытны, багаты на крэмній матэрыял, які знаходзіўся там з моманту ўтварэння мантыі блізу чатырох мільярдаў гадоў таму і захаваўся, нягледзячы на канвектыўныя рухі ў мантыі, або зоны, дзе багатыя на жалеза пароды назапашваюцца ў выніку гэтых рухаў мантыі цягам мільярдаў гадоў», – заявіў Схоўтэн.
Напрыклад, кроплі, якія знайшлі пад Ціхім акіянам, могуць быць пластамі, скінутымі з падмурку пліты, што каля паверхні нашмат танчэйшая, чым павінна быць. Для таго каб высветліць, чым з'яўляюцца гэтыя кроплі і як яны трапілі глыбока ў нетры Зямлі, спатрэбяцца дадатковыя даследаванні.