Рыгарыянскі каляндар

• Ірына Халіп
• 24.01.2025, 14:07

Жыць па графіку Лукашэнкі - апошняя справа.

Усё часцей ствараецца ўражанне, быццам многія беларусы настолькі прывыклі да дыктатуры і таемна палюбілі яе, што і на эміграцыі будуюць сваё жыццё, свой расклад і свае планы выключна з улікам пажаданняў Лукашэнкі. Падладжваюцца, мяняюць графік, адкладаюць паездкі і адпачынак выключна дзеля таго, каб у той дзень, калі ён што-небудзь абвесціць або адсвяткуе, абавязкова апынуцца датычнымі. Лукашэнка сказаў «у нядзелю» - значыць, у нядзелю. Кідаем усё і бяжым пад сцягі, каб не пакрыўдзіць яго сваёй няўвагай.

Са здзіўленнем чытаю анонсы нейкага вялікага збору пад каравай «трасяначнай» назвай «Беларусы годныя лепшага». Магчыма, вартыя, а не годныя, калі ўжо будаваць сказ па-беларуску. Але мы не дробязныя, добра, усе не без граху. Гляджу - ага, усё тыя ж асобы, якія будуць з трыбуны паказваць сувенірны пашпарт за 97 еўраў як вынік сваёй пяцігадовай бурнай дзейнасці і прапаноўваць усім ахвочым здаць у суседняй залі біяметрычныя звесткі, копіі ўсіх дакументаў і грошы. Плаціць лепш гатоўкай, рэшты няма, прабачце.

Але сэнс нават не ў прэзентацыі сувеніра - дзеля гэтага кучу народа збіраць ніхто не стаў бы. Сэнс у тым, каб упісацца ў графік дарагога Аляксандра Рыгорыча - раз ужо ён зладзіў сабе ў гэты дзень падзею, значыць, трэба адзначыцца, не падвесці правадыра, не сапсаваць яму свята. Няхай ён убачыць, як эмігранты збіраюцца ў Варшаве на форум у гонар яго перапрызначэння, і парадуецца: «Я для іх па-ранейшаму самы галоўны! Не забываюцца, не адбіваюцца ад статка. Памятаюць, каму абавязаны». А амаль стоеўравы сувенірчык як яшчэ адзін параўнальна сумленны спосаб адабрання грошай у беларусаў дадасць яму добрага настрою, усмешак і весялосці на ўвесь дзень.

Тры гады таму, у лютым, у той дзень, калі Лукашэнка праводзіў чарговы рэферэндум для ўласнай забаўкі (ніхто ўжо і не ўспомніць, што там было напісана), тыя ж офісныя людзі правялі ў Вільні вялікую прэс-канферэнцыю, дзе расказвалі пра стварэнне пераходнага кабінета і настойліва прапаноўвалі ісці на ўчасткі і пісаць потым на платформу «Голас». Ужо сядзелі ў турмах тыя, хто меў неасцярожнасць звязацца з усімі гэтымі чат-ботамі, «перамогамі» і іншай імітацыяй бурнай дзейнасці, якая для адных стала справаздачай для донараў, для іншых - крымінальным абвінавачваннем і прысудам. Зрэшты, задача стаяла зусім іншая. Ніхто не збіраўся спецыяльна падстаўляць беларусаў - гэта так, спадарожнае недамысленне, звязанае з абмежаваным інтэлектуальным функцыяналам. Але галоўнае было - проста ў той самы дзень адзначыцца: Аляксандр Рыгорыч, мы тут; вы па-ранейшаму наш кіраўнік; мы звяраем з вашым графікам кожны свой крок; мы кожную раніцу адкрываем ваш афіцыйны сайт, каб не адхіліцца ад позвы і не прапусціць нешта важнае.

Я яшчэ магу зразумець, да прыкладу, Латушку - ён наменклатура, ён застаўся падпарадкаваным Лукашэнку і прывык рабіць толькі тое, што загадвае начальнік. У яго такая планіда. Але тыя, хто ў наменклатуры не знаходзіўся, на дзяржслужбу дзесяцігоддзямі не хадзіў, рукі ў аднагалосным «за!» не паднімаў, - ім што да працоўнага графіка Лукашэнкі? Іншых тлумачэнняў, акрамя іх тайнага захаплення дыктатурай, у мяне няма.

І калі Лукашэнка абвяшчае ў нядзелю ўсенароднае свята з буфетамі, баяністамі і таннай выпіўкай у школьных сталовых - значыць, у Варшаве таксама будуць песні і скокі, канцэрт і фуршэт. Ніхто не адхіліцца ад графіка, ніхто не сабатуе, ніхто не ўспомніць, што ўвогуле для беларусаў, якія жывуць па-за Лукашэнкам, якія выгналі яго са свайго жыцця паганай мятлой, - гэта звычайная нядзеля. Магчыма, адзіны выходны дзень у тыдні.

Асабіста мяне Лукашэнка цікавіць выключна ў адным аспекце. Фізіялагічным. Ён ідзе сам ці абапіраецца на ахоўніка? Ён можа падняцца на адзін лесвічны пралёт самастойна ці выклікае ліфт? І калі не можа - малайчына, так трымаць, не падвядзі, ухваляю.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org